Cầu kỳ như cách người Hà Nội xưa thưởng trà

Trong nghệ thuật ướp trà này, trà mạn hảo được ưa chuộng hơn loại trà nào hết. Cầu kỳ như cách người Hà Nội xưa thưởng trà. Nguyên liệu là trà Shan Tuyết cổ thụ vùng mạn ngược Hà Giang, mọc tự nhiên trên những day núi cao 800-1.300m, quanh năm sương phủ. Các nghệ nhân trà hà nội trân trọng, nâng niu từng bup trà này như một báu vật, họ chọn lựa những bup non, những lá trà bánh tẻ rửa sạch, cho vào chỗ đồ chín, sau khi phơi khô, họ cho trà vào chum ( vại ), trên phủ một lớp lá chuối khô, ủ 2- 3 năm cho trà phong hóa bớt chất chát, có độ sốp như giấy bản mà vẫn lưu giữa được hương vị đặc trưng.

Khi ướp, người ta rải một lớp trà rồi một lớp gạo sen mỏng, rồi lại một lớp trà, một lớp gạo sen, cứ thế cho đến khi hết trà, sau cùng chỉ phủ một lớp giấy bản. Thời gian ướp tùy thuộc vào độ ẩm của gạo sen nhiều hay ít, thường thì từ 18 - 24 giờ, sau đó đem sàng để loại bỏ những loại hạt gạo sen. Sàng loại xong, trà được đóng vào những chiếc túi làm bằnfg giấy chống ẩm để giữ lấy hương sen lẫn hương trà rồi xấy cho đến khi cánh trà khô, hương sen được huyện vào thì bỏ ra. Lại ướp một lần sen thứ hai, thứ ba, thậm chí là thứ tư, thứ năm, tùy thuộc vào sở thích của người thưởng đậm hay nhạt. Càng ướp nhiều lần thì hương sen càng quyện, trà càng thơm. Trung bình, mỗi cân trà ướp từ 1.000 - 1.200 bông sen. Cho nên không phải ngẫu nhiên, mỗi kg trà sen thời xưa đổi bằng 2-3 chỉ vàng mà người dùng trà vẫn nao nức mua để dùng. 

Với người Hà Nội uống trà là một thú chơi thanh đạm, pha cho mình cũng như pha trà mời khách, người ta phải để vào đó nhiều công phu. Những công phu đó, dần trở thành lễ nghi, trong ấm trà ngon, người ta thấy phản phất một mùi thơ và một vị triết lý. các trà nhân từ xưa rất chú ý đến việc nghệ thuật thưởng trà với nhiều loại trà cụ ( dụng cụ pha trà ) cần thiết để làm sao cho người uống cũng có thể cảm nhận và thể nghiệm giống như các thuyền sư. Dùng thìa gỗ múc trà cho vào ấm đất nung nhỏ, được gọi là " Ngọc diệp hồi cung " 

Để có được chén trà ngon thì bình trà và tách trà cần phải được làm nóng lên bằng nước sôi, trà cụ dùng để xúc trà, lấy bã trà đều bằng tre khô hoặc gỗ thơm. Khi châm nước lần một gọi là "cao sơn trường thủy" rồi chắt ngay ra đây là thao tác tráng trà nhằm loại hết bụi bẩn và cho trà khô kịp thấm không nổi lềnh bềnh. Lần thứ 2 đổ nước vào ấm gọi là " Hạ sơn nhập thủy " nên đổ nước cao, tràn miệng bình nên khi đậy nắp lại bụi trà tràn ra hết, rồi dội nước sôi lên lên nắp để giữ nhiệt độ cao nhất cho ấm trà. Nước hai chính là nước ngon nhất được tạo ra tròng vòng 1- 2 phút, có hương vị đậm đà, thơm tho quyến rũ. Khi rót trà phải chuyên đều các chén sau cho nồng độ trà như nhau bằng cách kê khít miệng chén lại và đưa vòi ấm quay vòng. Cách phổ biến trong truyền thống là rót ra chén tống rồi chia đều ra các "chén quân". Cách này ngày nay ít dùng vì phần làm nguội trà, phần hương trà phôi pha.

Dâng chén trà theo đúng cách là ngón giữa để đỡ lấy đáy chén, ngón trỏ và cái đỡ miệng chén gọi là " Tam long giá ngọc " , người dâng trà và người nhận đều phải cung kính cuối đầu. Trước khi uống, đưa chén trà sang tay trái, mắt nhìn theo, sau đó đưa sang phải "du sơn lâm thủy". Khi uống, cầm chén trà quay lòng bàn tay vào trong, dâng chén trà lên sát mũi để thưởng thức hương trà trước, sau đó tay che miệng nháp nháp từng ngụm nhỏ nhẹ. Tay áo các quan phong kiến thường rất rộng cũng một phần vì lẽ khi uống trà che miệng vậy. Che miệng khi ăn uống, cười trong chèo, tuồng trong đời sống người Việt xưa chính là một hành vi văn hóa. Người uống cũng phải chậm rãi mím miệng nuốt khẽ cho hương trà thoát ra đằng mũi và đồng thời động trong cổ họng, nuốt tí nước bọt lần một, lần hai, lần ba để cảm nhận.

Ngoài cách uống trà trong gia đình, người Hà Nội xưa còn có các hội trà, uống trà thưởng hoa đầu năm, uống thà thưởng hoa quý và uống trà ngũ hương. Trong đó hội trà là hình thức tụ họp thưởng trà khi khi có trà ngon hay dịp đặc biệt. Sáng mùng một con cháu dành riêng cho cụ những giây phút đầu tiên để tịnh tâm và ngắm hoa, thưởng trà sau đó mới là cả đại gia đình cùng ngồi quanh bàn trà để chúc thọ và nghe lời dặn dò.

Trà ngũ hương chỉ giới hạn cho năm người, khây uống trà phải thửa năm chỗ trũng để năm loại hoa đang độ đượm hương nhất: Cúc, sói, nhài, sen, ngâu và up các chén kín hoa, bưng khây để lên nồi nước sôi cho hương hoa bám vào lòng chén. Pha trà mạng ngon và rót vào từng chén, mỗi người tham gia sẽ phải đón hương trà trong chén của mình và cùng nhận xét. Sau mỗi chén trà, người chủ trà lại hoán vị hương để ai cũng được thưởng thức hết cái tinh túy của hội trà ngũ hương.